امام(ع)در صدد لغو قرار داد صلح
امام(ع)در صدد لغو قرار داد صلح
وقتى معاويه به شروطى كه با آن توافق شده بود،بطور صحيح عمل نكرد،بسيارى از
مسلمانان از امام(ع)خواستند قرار داد صلح را فسخ كند و از نو بامعاويه روبرو گردد.اما امام به آنان گفت:
ان لكل شيئى اجل و لكل شيئى حساب...و لعله فتنه لكم و متاعالى حين (3) .
(هر چيز از زمانى است و هر كار را حسابى)(شايد براى شما آزمايشى باشدكه باطن خويش را جلوه گر سازيد و البته تا فرا رسيدن اجل معين از زندگانى بهرهمند خواهيد بود).
امام بطور مطلق و قاطع با انديشه پيمان شكنى موافقت نكرد.اما بااين منطق كه براى هرچيزى سرآمدى است و براى هر امر،حسابى،عدول ازپيمان را به تاخير انداخت.زيرا
مي خواست شخصيت معاويه را به شكلى واضح بر ملا سازد،هر چند هدفهاى جاهلى او نزد همه كس مكشوف بود.
اما معاويه نقشه امام(ع)را احساس كرد و دانست كه امام(ع)او رادر ملاء عام رسوا خواهدساخت و نقش خود را در برابر مردم با موفقيت ايفاخواهد كرد و در آنوقت كار او به بى آبروئى و رسوائى خواهد انجاميد.
از اينرو معاويه براى نگاهدارى خويشتن در مقابل آن رسوائى،دست به كارشد و براى خنثى كردن نقشه امام دست به فعاليت زد تا سرنوشتش همانندسرنوشت عثمان نشود.
وقتى معاويه ميخواست بمدد ملك و پادشاهى خود تا آنجا كه امكان داشت نوشخوارى كند،ناچار دستش در مقابل مردم باز ميشد و همه باطن او را در مى يافتند.ازينرو براى پنهان داشتن رسوائى خود به كار و برنامه ريزى تكيه كرد تا وجدان امت را بميراند و اراده و قابليت وي را براى ايستادگى درمقابل ستمگاران نابود سازد.پس سياست او در طول بيست سال اين بود كه پيوسته برنامه اى تنظيم و اجرا كند كه وجدان امت و اراده او را از ميان ببردو ملت را ازانديشيدن درباره مسائل بزرگ جامعه منصرف سازد تا تنها درانديشه گرفتاريهاى كوچك روزانه خود باشند تا از هدفهائى كه رسول خدا(ص)در پى آن بود و بار سنگين اين هدفهاى خطير را كه بكمك نبى اكرم بردوش مي كشيدند،تانادانيها و تاريكيها نابود گردد،منصرف شوند و تنها به زندگانى و منافع شخصى بينديشند و به وجوهى كه از بيت المال به دست مى آوردندفكر كنند.
بارى در آن هنگام،پاره اى از نقشه هاى معاويه عملى گرديد.تا آنجاكه مسلمانانى كه درين فكربودند كه تخت ستمكاران را در بلاد قيصر و كسرى درهم فرو ريزند،اينك جز دريافت عطائى بى بها و تسليم به زندگانى مبتذل به چيز ديگر نمى انديشيدند.
برخى از شيوخ قبايل كوفه،با وجود اينكه از شيعيان على امير المؤمنين(ع) بودند،از
جاسوسان معاويه شدند و خبرها را در باب كوچكترين حركت يا مخالفت مردان قبيله،گزارش مي دادند.آنگاه ماموران دولتى سر مى رسيدندو آن كسانى را كه خلاف معاويه چيزى گفته بودند يا حركتى كرده بودند،دستگير مي كردند و نفس مخالفان را مى بريدند.
اين بيست سالى كه معاويه حكومت كرد،شرم آورترين و دشوارترين دوران تاريخى بود كه برامت اسلام گذشت.افراد مسلمان،در گذرگاه اين مقطع،احساس ميكردند كه پايه حيات انسانى شان ويران شده است و مى ديدندكه بر آنان ستم مي رود و امتشان در معرض خطر و نابودى قرار دارد و مشاهده مي كردند كه با احكام شريعت بازى مي كنند و غنائمى كه از نبرد بدست آمده است و مزرعه ها و آباديهاى بين كوفه و بصره،بستانهاى قريش شده است وخلافت گويچهاى گرديده است كه كودكان بنى اميه با آن به بازى پرداختهاند.
دفاع از امام حسن(ع)
دريغا كه بسيارى از مورخان،تصورى را كه راجع به رهبرى امام وناتوانى و عقب گرد وى درمقابل فشار حوادث در ميان آنان شايع شده است با تاكيد باز مي گويند و اعلام مي كنند كه آن امام با رضاى خود از حق خويش چشم پوشيد تا فتنه را بخواباند يا اين عقيده را مى پراكنند كه او به انقلاب خيانت كرد و آنرا بى جنگ و كشتار تسليم معاويه يعنى دشمن اسلام كرد تا خود درآسايش و راحت به سر برد...اين چنين و با كمال سادگى!
اين عقيده شايع،به ظن غالب از آن روست كه مورخان مزبور چنين پنداشته اند كه نقش پيشوايان در زندگانى،نقشى غالبا منفى بوده است تا آنانرا از زمامدارى دور كرده باشند.و البته اعتقاد مزبور نادرست و خطاست و دليل بر عدم آگاهى مورخان درباره تاريخ زندگانى پيشوايان است.زيرا با وجودي كه هميشه دشمنان پيشوايان مي كوشيدند آنانرا از زمامدارى دور كنند و از مسئوليت هاى حكمفرمائى بر كنار نگاه دارند،اما آنان پيوسته و بطور مستمر،مسئوليت خود را در حفظ و نگاهدارى مكتب اسلام عمل مي كردند و بر ضد سقوط در ورطه فنا،به تقويت و استوار داشتن مكتب مى پرداختند.و از انحراف و جداشدن امت از هدفهاى اسلام و از ارزشهاى آن به طور كامل جلوگيرى مي كردند.
بارى هرگونه رنج را براى حفظ مكتب متحمل مى شدند.
وقتى امام حسن(ع)با معاويه از در صلح درآمد و از حكومت كناره گرفت،رو به سوى
دگرگونسازى امت و نگاهدارى آن از خطرهائى شد كه او را تهديد مي كرد و به نظارت بر پايگاههاى مردمى پرداخت مردم را به نيازها وخواسته هاى اسلامى آگاهى داد و منظورهاى دگرگونسازى مكتبى را براى اسلام تعبيه كرد و برانگيختن امت را از نو وجهه همت قرار داد.
اين نقش مثبت امام(ع)و تحرك وى در صحنه حوادث سبب آن شد كه زير نظر حكومت قرارگيرد.اين امور آشكارا نشان مي دهد كه دولت وقت ازامام(ع)وحشت داشت و او را قدرتى مي دانست كه احساس ملت و آگاهى روز افزون آن پشتيبان اوست.
بارى،خطر انقلاب بر ضد ستم بنى اميه از سوى امام،در دل حكومت خلجان داشت.شهيدكردن امام(ع)باز هر دليل بزرگى است بر كار و فعاليت امام و بر سعى و كوشش خستگى ناپذير آن بزرگوار در برانگيختن امت و بيدارساختن او از نو.
امام(ع)از رهبرى امت و برآوردن نيازهاى آن،از مبارزه خوددارى نمى فرمود.معاويه به خوبى مى فهميد كه امام(ع)صاحب مكتب و هدف است و ناچار براى اجراى رسالت خود از هيچ كوششى خوددارى نميكند و همه سعى خود را در راه اعتلاى مكتب و روشهاى دگرگونسازى به كار مى برد.
